Warszawianka. Pieśń z roku 1831

Dramat Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Andrzeja Łapickiego zrealizowano dla Teatru Telewizji w 1978 roku. „Warszawiankę”  Stanisława Wyspiańskiego po raz pierwszy wystawiono 26 listopada 1898 roku. Dzięki temu spektaklowi sztuka stała się sławna, a rola Starego Wiarusa w interpretacji Ludwika Solskiego do dziś stanowi niedościgniony wzór dla kolejnych odtwórców tej postaci. Od „Warszawianki”  rozpoczęła się również wielka polemika ideowa Wyspiańskiego z tradycją romantyczną, a zwłaszcza kultem bohaterszczyzny i chwalebnej śmierci za ojczyznę.
„Powstań Polsko, skrusz kajdany, dziś twój triumf albo zgon” – głoszą słowa pieśni Casimira Delavigne'a, napisanej na wieść o powstaniu listopadowym. Utwór ten, przetłumaczony przez Karola Sienkiewicza i opatrzony tytułem „Warszawianka”, stał się zdaniem autora „Wyzwolenia" apoteozą raczej „zgonu” niż „triumfu”. Czy ludzie, którzy śpiewają takie pieśni są zdolni do wywalczenia niepodległości? Czy słowa „kto przeżyje wolnym będzie, kto umiera – wolnym już” nie są przede wszystkim pochwałą śmierci w imię wielkiego celu, a dopiero później wezwaniem do walki o jego urzeczywistnienie? Czy „Warszawianka”  stała się tak bliska Polakom dlatego, że świetnie opisuje chorobę ich duszy? – pytał prowokacyjnie Wyspiański.
Akcja sztuki rozgrywa się 25 lutego 1831 roku, trzeciego dnia bitwy pod Grochowem. Najkrwawsze boje toczą się o niewielki lasek, zwany olszynką. Tymczasem w dworku, oddalonym nieco od linii frontu politycy i wojskowi usiłują namówić generała Józefa Chłopickiego, by przejął dowództwo nad polskimi siłami...