Polonez

Przed „Polonezem” Sity był menuet Mickiewicza, chocholi taniec Wyspiańskiego, Gombrowiczowski kadryl – jedyna forma w świecie pozbawionym formy, tryumfalne tango Edka z Mrożkowskiej wizji kresu kultury. Metafora polskiego tańca łączy w sobie groteskę z tragizmem.
„Polonez” J. S. Sity to portret polskiej duszy, którą toczy od wieków ta sama choroba, poetycki zapis świadomości narodu schwytanego w pułapkę własnej mitologii, niezdolnego do dystansu, bezwzględnej samooceny. Przestrzeń dramatu związana realiami z wydarzeniami poprzedzającymi drugi rozbiór Polski funkcjonuje wewnątrz „Wiecznego Teraz”, jest przestrzenią rytualną, określoną miarą i tempem wiersza w równym stopniu co jego sensem. Niewiele jest w polskiej literaturze współczesnej tekstów umiejętnie łączących sferę poezji, specyficzną "dyktaturę" wiersza z rygorami sceny. W „Polonezie” dramat wyłania się z układu wypowiedzi, konstrukcji fraz, zakłóceń rytmu. Tańczymy jak nam zagrają, tańczymy jak nami kieruje wodzirej. Polityczna manipulacja moskiewskich dyplomatów, groteskowa naiwność i zwyczajna podłość, tych co z tonącego statku usiłowali uciec z wypchanymi kieszeniami, złudzenia łajdaków, dramatyczne targi na Zamku Królewskim, dominująca w pertraktacjach osobowość carycy Katarzyny, jej demoniczna wręcz obecność ciążąca nad poczynaniami Stanisława Augusta, to tylko tło prawdziwego dramatu, walki o duszę narodu, walki z historią, jej bezwzględnym dyktatem, którego nigdy nie nauczyliśmy się doceniać. Polonez Ogińskiego zabrzmi w dramacie Sity dwukrotnie: po raz pierwszy odegrany w Grodnie, z wielką pompą na cześć targowickich zdrajców i ponownie na końcu - odarty z patosu, akompaniujący słowom Kościuszki „są klęski, w których drzemie ukryte zwycięstwo”.

Autor: Jerzy S. Sito

Reżyseria: Jerzy Sztwiernia
Realizacja telewizyjna: Marek Bik
Scenografia: Dorota Roqueplo
Muzyka: Adam Sławiński
Obsada: Teresa Budzisz-Krzyżanowska (Katarzyna I), Janusz Michałowski (Sievers), Janusz R. Nowicki (Stanisław August Poniatowski), Krzysztof Wakuliński (Zubow), Bronisław Pawlik (Bezborodko), Marek Bargiełowski (Rzewuski), Marian Kociniak (Igelstrom), Jerzy Zelnik (Biskup Kossakowski), Marcin Troński (Szymon Kossakowski), Maciej Robakiewicz (Kościuszko)
Czas trwania: 105 min.
Premiera: 1991.04.22