Druga matka

Scenariusz spektaklu z 1999 r. powstał na podstawie dwóch, opartych na faktach, opowiadań Hanny Krall „Druga matka” i „Tylko króciutko...” z tomu „Taniec na cudzym weselu” (1993). Przedstawienie porusza sprawę stosunków polsko-żydowskich podczas II wojny światowej. Podejmowane wtedy wybory odcisnęły się na losach wielu Polaków, Żydów, Niemców. Krall oraz reżyserka spektaklu, Izabella Cywińska stawiają pytania, czy mamy prawo oceniać tamte wybory i czy nie wystarczy chęć poznania i opisania oraz nauka płynąca z tej wiedzy?

Milczący krąg zwyczajnych ludzi, którym przydarzyły się niezwyczajne historie. Niektórzy do końca pozostaną bezimienni. Młody mężczyzna (Przemysław Kaczyński), który siedzi u szczytu stołu, zaprasza kilkoro z nich do zabrania głosu. Kobieta z Garwolina (Jadwiga Jankowska-Cieślak), urodzona w czterdziestym trzecim roku, wspomina matkę (Małgorzata Leśniewska). Po wylewie przestała mówić, z trudem rozpoczynała wciąż to samo zdanie: Baśka, mamy sprawę... Jaką, nie zdążyła wyjaśnić. Po jej śmierci córka odebrała telefon ze Szwecji, kobiecy głos poinformował, że zmarła Leokadia nie była jej matką...

Kobieta z Węgrowa (Maria Maj) wspomina niemowlę porzucone przy drodze wiodącej z miasteczka do Treblinki. Wszyscy wiedzieli, że to żydowskie dziecko, nikt nie ośmielił się je podnieść. Karmił je z butelki niemiecki żandarm, który miał w domu dwumiesięczne maleństwo. Wreszcie podjęła zawiniątko bezdzietna kobieta... Gretchen z malowniczego miasteczka koło Zielonej Góry, zdobytego w styczniu czterdziestego piątego przez Armię Czerwoną, we wrześniu urodziła dziecko, owoc gwałtu.

Kobieta z Zamościa (Zofia Saretok), jako dziecko wyrzucona przez okno pociągu z transportu do obozu, odnaleziona przez psy gajowego i uratowana przez jego córkę, nie chce słyszeć o swojej przeszłości. Nie zamierza umierać na serce tylko dlatego, że ktoś chce powiedzieć, jak jej bracia mieli na imię...

Mężczyzna ocalony z zagłady przez panią Piekarzową (Gabriela Kownacka) był ślicznym dzieckiem, jeździł pociągiem w tę i z powrotem, aż ulitował się nad nim polski konduktor i oddał pod opiekę młodej, dobrej kobiecie. Po wojnie zabrali go „jacyś żydowscy panowie”.

Autor: Hanna Krall
Scenariusz i reżyseria: Izabella Cywińska
Zdjęcia: Ryszard Lenczewski
Scenografia: Jacek Osadowski
Kostiumy: Magdalena Biedrzycka
Opracowanie muzyczne: Marta Broczkowska, Zbigniew Zbrowski


Premiera 1999 r.


Czas 60 min.