Spór o historię

Po bezpotomnej śmierci ostatniego z Jagiellonów, Zygmunta Augusta, zgromadzona na sejmie elekcyjnym szlachta wybrała w maju 1573 roku nowego króla. Został nim Henryk Walezy, brat króla Francji. Nowo wybrany władca zatwierdził obowiązujące w Rzeczypospolitej – i sformułowane na sejmie elekcyjnym – prawa i przywileje. Od jego imienia nazwano je artykułami henrykowskimi. Walezy zaprzysiągł także pacta conventa, czyli osobiste zobowiązania króla. Henryk Walezy zasiadał na tronie polsko-litewskim zaledwie kilka miesięcy. Zniewieściały władca niechętnie wypełniał obowiązki króla, a dostojnicy czekali tygodniami na audiencję. Gdy otrzymał wiadomość o śmierci brata, w nocy z 18 na 19 czerwca 1574 roku, w przebraniu opuścił Kraków. Uciekł w gronie kilku Francuzów.