Polskie 100 lat

W 1975 roku PRL podpisała w Helsinkach Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Zobowiązała się w nim do respektowania praw człowieka oraz swobody wymiany informacji i myśli. Pozwoliło to pierwszym, nielicznym jeszcze środowiskom opozycyjnym, podjąć otwarte działania w obronie praw człowieka, zwłaszcza po czerwcu 1976 roku, kiedy władza brutalnie rozprawiła się ze strajkującymi robotnikami w Ursusie, Radomiu czy Płocku. Powstały środowiska opozycyjne. W pierwszej kolejności najaktywniejszy z nich Komitet Obrony Robotników (KOR), który przekształcił się w Komitet Samoobrony Społecznej KOR, a następnie: Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Ruch Młodej Polski, Konfederacja Polski Niepodległej i inne grupy, w tym Studenckie Komitety Solidarności, czy Wolne Związki Zawodowe. Brało w nich udział kilka tysięcy osób, głównie skupionych w dużych miastach. Oprócz Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, który funkcjonował w pełnej konspiracji, większość grup opozycyjnych postanowiła działać w sposób jawny. Zaczęto drukować w podziemiu, z reguły w skromnych nakładach i kolportować opozycyjne pisma. W drugim obiegu ukazało się co najmniej 34 tytuły czasopism, skierowanych do różnych odbiorców. Drukowano również książki, których peerelowska cenzura nie pozwoliłaby się ukazać w oficjalnym obiegu. De facto „opozycja demokratyczna” podjęła się niezależnej działalności politycznej, do tej pory niewyobrażalnej i niemożliwej w totalitarnym państwie, po 1948 roku, jakim była PRL. Przełamana została bariera strachu.