Księża wolności 1914-1981

Urodził się 2 listopada 1917 w Grodźcu. Pozostając pod wielkim wrażeniem Alojzego Jana Orione, włoskiego założyciela zgromadzenia Małego Dzieła Boskiej Opatrzności (orionistów), sam został członkiem zgromadzenia. 10 czerwca 1945 r. jako kleryk otrzymał święcenia kapłańskie w Rokitnie pod Warszawą z rąk biskupa Antoniego Szlagowskiego. W 1961 r. został mianowany biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej. 25 marca 1962 otrzymał sakrę biskupią w katedrze warszawskiej z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego, biskupa Franciszka Korszyńskiego i biskupa Zygmunta Choromańskiego. W 1964 r. brał udział w III sesji soboru watykańskiego II. W latach 19691993 jako sekretarz Konferencji Episkopatu Polski angażował się w polskie życie polityczne. Uczestniczył w rozmowach w Magdalence, rozmowach przy Okrągłym Stole, negocjacjach między przedstawicielami komunistycznych władz a Solidarnością. Przyjmowany przez kolejnych papieży na comiesięcznych audiencjach ponad 250 razy, w trakcie których informował o bieżącej sytuacji Kościoła w Polsce.
12 grudnia 1981 r. był inicjatorem powołania Prymasowskiej Rady Społecznej. 16 grudnia 1981 r. skierował list do Wojciecha Jaruzelskiego, w którym potępił stan wojenny, szczególnie art. 26 dekretu (możliwość użycia broni palnej przez dowódców oddziałów), który uznał za rażący i prowokujący rozlew krwi. Tego samego dnia doszło do pacyfikacji KWK Wujek, w wyniku której śmierć poniosło 9 górników. W czerwcu 1982 r. Jan Paweł II mianował go arcybiskupem tytularnym. 27 lutego 1993 r. przeszedł na emeryturę. Został pochowany 29 grudnia 1997 r. w grobowcu biskupów pomocniczych warszawskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.